Reforma Franciszka. Decentralizacja czy centralizacja?

Praedicate Evangelium – taką nazwę nosi nowa konstytucja apostolska o Kurii Rzymskiej, którą papież Franciszek chce ogłosić jeszcze w tym roku. Dokument na nowo ujmie strukturę władzy w Kościele katolickim. Szykują się bardzo duże zmiany. O szczegółach pisze teraz „Catholic News Agency”. Agencja dotarła do obecnego projektu konstytucji.

Aktualny tekst zakłada, że znacząco zmieni się rola watykańskich kongregacji.

Po pierwsze, nie będą nosić już dotychczasowych nazw, ale staną się dykasteriami. Wszystkie będą formalnie równe, ale powstanie też nowa dykasteria: Dykasteria ds. Ewangelizacji. Dokument wymienia ją jako pierwszą i to ona ma mieć praktycznie największe znaczenie, przewyższając dotychczas najistotniejszą Kongregację Nauki Wiary. Raz jeszcze podkreślając: to tylko nieformalne pierwszeństwo, dykasterie w swojej strukturze nie będą się poza tym różnić.
Opublikowano ocenzurowany wywiad abp. Vigano Opublikowano ocenzurowany wywiad abp. Vigano

Rewolucyjna jest inna zmiana. Dykasterie nie będą już mogły wydawać żadnych autorytatywnych dokumentów. Zostaje im odebrane prawo zabierania głosu w imieniu Stolicy Apostolskiej we wszystkich ważnych kwestiach. Będą mogły to zrobić, ale tylko wówczas, gdy zgodzi się na to osobiście i po zapoznaniu się ze sprawą papież.

Skąd ta zmiana? Stąd między innymi, że w nowym układzie władze w dykasteriach będą mogli sprawować także świeccy – i to prawdopodobnie zarówno mężczyźni, jak i kobiety. Dotąd na czele dykasterii stali jedynie kardynałowie lub arcybiskupi. To się zmieni.

Prace dykasterii będzie kontrolować Sekretariat Stanu podległy bezpośrednio papieżowi. Od czasów Pawła VI rola Sekretariatu Stanu cały czas rośnie i Praedicate Evangelium idzie w tym samym kierunku. Na czele Sekretariatu Stanu będzie mógł stać wyłącznie kardynał. To on będzie pośrednikiem między papieżem a dykasteriami.

Co ciekawe zarazem dokument zaznacza wielką rolę debat, konsultacji i spotkań. Problem w tym, że wszystko to będzie jedynie konsultacyjne. Ostatecznie realna władza będzie i tak poza dykasteriami.

Mówiąc krótko, dochodzi do bardzo silnej centralizacji władzy w samym Watykanie. Wszystko skupia się w rękach Ojca Świętego – i sekretarza stanu.

Jednocześnie, na innym poziomie, Praedicate Evangelium przewiduje decentralizację. Nakłada bowiem większą odpowiedzialność na biskupów diecezjalnych oraz na poszczególne Konferencje Episkopatu. Będą miały w większej mierze niż dziś kształtować życie Kościoła w swoich krajach, a co więcej – otrzymać mają także pewien autorytet doktrynalny.

To niezwykle, wręcz skrajnie kontrowersyjny punkt. „Idea posiadania autentycznego autorytetu doktrynalnego przez konferencje episkopatu jest bardzo niebezpieczna. Widzieliśmy już mnóstwo zamieszania wokół sprawy Komunii dla rozwodników w nowych związkach. I co teraz powiemy? Niemcy mogą decydować jak chcą poprzez głosowanie i to będzie autentycznym autorytetem nauczycielskim?” – mówi anonimowo cytowany przez CNA urzędnik kurialny.

„Jeżeli chcesz zobaczyć jedno autentyczne nauczanie w Niemczech, a drugie w Polsce, to tak to się właśnie osiągnie” – powiedział z kolei jeden z kurialnych arcybiskupów.

Aktualna wersja dokumentu została przesłana przewodniczącym episkopatów z całego świata, wyższym przełożonym zakonnym i innym czołowym katolickim przywódcom. W czerwcu papież spotkał się z sześcioosobową Radą Kardynałów, by omówić otrzymane ze świata odpowiedzi na projekt dokumentu. Jego ostateczna wersja może więc jeszcze ulec pewnym zmianom.

A zatem: w kwestiach „najważniejszych” (czym są – tego się nie precyzuje!) wielka centralizacja; w kwestiach „mniej ważnych” – decentralizacja. Praedicate Evangelium wciąż budzi wielkie wątpliwości. Jedno jest pewne: zmiany będą naprawdę duże. I trzeba się na przygotować, bo dotkną także Polski. Nie przez przypadek biskupi i kardynałowie komentujący praktyczne skutki reform podają ciągle ten sam przykład: różnic między Niemcami a Polską. Bo bitwa toczy się właśnie o model katolicyzmu – polskie przywiązanie do Tradycji i prawdy przeciw niemieckiemu idealizmowi i parciu ku protestantyzmowi.

fronda.pl/cna